
فیلم *The Phoenician Scheme* تازهترین اثر وس اندرسن است که در ادامهی مسیر فیلمسازی او، بار دیگر ترکیبی از زیباییشناسی بصری منحصربهفرد، طنز تلخ و دغدغههای انسانی-اخلاقی را ارائه میدهد. داستان حول محور زسا-زسا کوردا، میلیاردر بدنامی میچرخد که پس از چندین تلاش نافرجام برای ترورش تصمیم میگیرد ثروت و امپراتوریاش را به دخترش لیسل، که راهبهای آرام و معنوی است، بسپارد. این انتخاب، سفری جهانی را آغاز میکند که در آن مناسبات قدرت، سرمایهداری، خانواده و ایمان درهم تنیده میشوند.
از همان آغاز، فیلم با قاببندیهای دقیق و رنگهای اشباعشده، امضای همیشگی اندرسن را آشکار میکند؛ جهانی متقارن و کنترلشده که در عین حال پر از موقعیتهای پوچ، تهدیدآمیز و خندهدار است. تفاوت مهم این اثر با برخی کارهای پیشین او، حضور آشکارتر خشونت است. قتلها و انفجارها در دل شوخیهای تصویری رخ میدهند و ترکیبی عجیب از سرگرمی و شوک بهوجود میآورند. این همزیستی طنز و خشونت، پیام فیلم را برجستهتر میکند: مهربانی، مراقبت یا حتی رستگاری در جهانی که سرمایه و قدرت بر آن حاکماند، اغلب چهرهای وارونه دارد.
فیلم بیش از هر چیز دربارهی مرز میان مادیات و معنویت است. کوردا در مواجهه با مرگ و شکست، در پی معنا و نوعی رستگاری میگردد، اما آنچه بهدست میآورد بیش از آنکه نجاتدهنده باشد، نشاندهندهی پوچی و بیثباتی موقعیت انسانی است. اندرسن نشانههایی از ایمان، اخلاق و خانواده را وارد روایت میکند، اما بهجای اینکه پاسخ قطعی ارائه دهد، مخاطب را با تعلیق و تردید باقی میگذارد.
در سطح بازیگری، گروهی پرستاره و هماهنگ حضور دارند. بنیشیو دلتورو در نقش کوردا، ترکیبی از قدرت و شکنندگی را به تصویر میکشد. میا تریپلتون در نقش لیسل، حضوری آرام اما قاطع دارد که در تضاد با آشوب پیرامونش قرار میگیرد. مایکل سرا در نقش بیورن، معلم همراه آنها، یکی از بهترین اجراهایش را ارائه کرده و موفق شده لحظاتی همزمان خندهدار و تلخ خلق کند. دیگر بازیگران نیز همچون تکههای پازل در خدمت ساختار متقارن اندرسن قرار گرفتهاند.
از منظر ساختار روایی، فیلم شبیه دیگر آثار اندرسن همچون یک ماکت پیچیده است: قصهای جاسوسی-ماجراجویانه که همزمان تمثیلی فلسفی دربارهی ایمان، قدرت و مرگ به نظر میرسد. ریتم روایت بین سکون و انفجار حرکت میکند؛ لحظههایی طولانی از مکث و گفتوگو، ناگهان با صحنههای پرهیجان و کمدی تاریک قطع میشوند. این دوگانگی باعث میشود فیلم هم حس قصهگویی کودکانه داشته باشد و هم باری سنگین از تلخی و انتقاد اجتماعی.
فیلم تازهی اندرسن از یک سو همان دنیای آشنای او را بازتولید میکند: جهانی رنگارنگ، دقیق و مصنوع، و از سوی دیگر خشونت و اضطرابی تازه به آن تزریق میکند که یادآور ناپایداری جهان معاصر است. *The Phoenician Scheme* شاید همهی تماشاگران را راضی نکند، اما قطعاً نشان میدهد که اندرسن همچنان در حال تکامل است؛ کارگردانی که میتواند با زبان بصری منحصر بهفردش، مفاهیم پیچیدهی اخلاقی و اجتماعی را در دل کمدیای غریب و مهندسیشده بازآفرینی کند.